 |
Ilmin Tarihi shi ne ilimin da ke nazarin abubuwan da suka gabata da kuma yadda suka shafi rayuwar ɗan Adam. Ana nazarin tarihi ta hanyoyi da dama, ciki har da nazarin rubutattun bayanai, abubuwan da aka tono, da al'adun baka. Masana tarihi suna amfani da hanyoyi daban-daban don fahimtar abubuwan da suka faru a baya da kuma yadda suka shafi rayuwar mu ta yanzu.
Ma'anar Ilmin Tarihi
Ilmin tarihi yana nufin nazarin abubuwan da suka faru a baya, tun daga zamanin da ba a rubuta tarihi ba har zuwa yau. Wannan ilimin yana ba da damar fahimtar yadda al'ummomi, ƙasashe, da mutanen duniya suka rayu, suka yi hulɗa, suka yi yaƙe-yaƙe, suka yi kasuwanci, suka yi addu'a, da yadda suka canza da wuce lokaci.
Mahimman Fannonin Ilmin Tarihi
1. Nazarin Rubutattun Tarihi
Primary Sources (Tushen Asali): Waɗannan su ne rubuce-rubucen da suka fito daga lokacin da ake nazari, kamar wasiƙu, littattafai, mujallu, da bayanan gwamnatin. Masana tarihi suna amfani da tushen asali don samun sahihan bayanai game da abubuwan da suka faru.
Secondary Sources (Tushen Na Biyu): Waɗannan su ne rubuce-rubucen da aka rubuta daga baya, kamar littattafan tarihi, kundin bincike, da labarun tarihi. Tushen na biyu suna taimakawa wajen fahimtar yadda masana tarihi suka fassara abubuwan da suka faru a baya.
2. Nazarin Abubuwan da Aka Tono
Archaeology (Kimiyyar Tono): Archaeology yana nazarin abubuwan da aka tono daga ƙasa kamar kayan aiki, gine-gine, kayayyakin gida, da kaburbura. Waɗannan abubuwan suna taimakawa wajen fahimtar rayuwar mutane a zamanin da.
Paleontology: Wannan yana nazarin ragowar halittu da tsirrai da suka rayu a zamanin da, musamman na waɗanda suka rayu kafin rubutun tarihi.
3.Nazarin Al'adun Baka
Folklore (Labaran Gargajiya): Labaran gargajiya, tatsuniyoyi, waƙoƙi, da waƙoƙin baka suna ba da haske game da yadda mutane suka fahimci duniya a zamanin da.
Oral History (Tarihin Baka): Tarihin baka yana tattara labaran tarihi daga bakin mutanen da suka rayu a lokacin da ake nazari. Wannan yana da muhimmanci wajen adana labaran da ba a rubuta ba.
4.Nazarin Kwarewa da Ƙwarewa
Anthropology (Kimiyyar ɗan Adam): Anthropology yana nazarin al'adun mutane, al'ummomi, da yadda suka rayu a zamanin da. Wannan yana taimakawa wajen fahimtar yadda al'adu suka canza da wuce lokaci.
Sociology (Kimiyyar Zamantakewa): Sociology yana nazarin yadda al'ummomi da ƙungiyoyin zamantakewa suka yi hulɗa da juna da yadda suka canza da wuce lokaci.
Muhimman Lokuta a Tarihi
1.Prehistory (Zamanin Da Ba A Rubuta Tarihi Ba)
Kimanin 3.3 miliyan zuwa 3000 BC
- Stone Age (Zamanin Dutse): Zamanin da mutane suka fara amfani da kayan aikin dutse.
-Bronze Age (Zamanin Tagulla): Zamanin da mutane suka fara amfani da tagulla wajen yin kayan aiki da makamai.
- Iron Age (Zamanin Karfe): Zamanin da mutane suka fara amfani da karfe wajen yin kayan aiki da makamai.
2. Ancient History (Tarihin Da)
Kimanin 3000 BC zuwa 500 AD
- Ancient Egypt: Masarautar Misira da ta shahara da ginin Pyramid da masarauta.
- Mesopotamia: Yankin da ke tsakanin kogunan Tigris da Euphrates, inda aka fara rubuta tarihi a cuneiform.
- Ancient Greece: Masarautar Girka da ta shahara da fasaha, falsafa, da siyasa.
- Ancient Rome: Masarautar Rome da ta zama cikakkiyar masarauta, tana da tasiri mai girma a fannin siyasa da dokoki.
3. Middle Ages (Tsakiyar Zamanai)
Kimanin 500 AD zuwa 1500 AD
- Feudalism: Tsarin mulki da ake amfani da shi a yawancin Turai.
- Crusades: Yaƙe-yaƙe da Kiristoci suka yi don karɓar ƙasar mai tsarki daga hannun Musulmai.
- Black Death: Cutar da ta kashe miliyoyin mutane a Turai a cikin ƙarni na 14.
4. Renaissance (Farkawa)
- Art and Culture: Shahararrun masu fasaha irin su Leonardo da Vinci da Michelangelo.
- Science and Innovation: Masana kimiyya irin su Galileo Galilei da Nicolaus Copernicus.
- Literature: Marubuta irin su William Shakespeare.
5. Age of Exploration (Zamanin Bincike)
-Christopher Columbus: Ya gano yankin Caribbean a 1492.
- Vasco da Gama: Ya isa Indiya ta hanyar teku a 1498.
- Ferdinand Magellan: Tawagarsa ta fara zagaye duniya a 1519.
6. Enlightenment and Modern Period (Haske da Zamanin Zamani)
Kimanin 1600 AD zuwa 1800 AD (Enlightenment) da 1800 AD zuwa yau (Modern Period)
- Ci Gaban Kimiyya (Scientific Revolution): Ci gaban kimiyya mai yawa daga masana kimiyya irin su Isaac Newton.
- Ci Gaban Masana'antu (Industrial Revolution): Canjin masana'antu da fasaha mai yawa.
- Rigingimun Duniya (Global Conflicts): Yaƙin Duniya na Farko da Yaƙin Duniya na Biyu.
7. Contemporary History (Tarihin Yanzu)
Kimanin 1945 zuwa yau
- Cold War: Rikici tsakanin Amurka da Tarayyar Soviet.
- Globalization: Haɗin kai da kasuwanci tsakanin ƙasashen duniya.
- Digital Revolution: Ci gaban fasaha mai yawa a fannin internet da komfuta.
Mahimmancin Ilmin Tarihi
-Fahimtar Asalinmu: Ilmin tarihi yana taimakawa wajen fahimtar asalinmu da yadda muka kawo matsayin da muke a yanzu.
- Koyi da Tarihi: Nazarin tarihi yana taimakawa wajen koyi da abubuwan da suka gabata don kauce wa kuskuren da aka yi a baya.
- Inganta Rayuwa: Yana taimakawa wajen inganta rayuwa ta hanyar fahimtar ci gaban ilimi, fasaha, da zamantakewa.
- Ƙarfafa Zamantakewa: Nazarin tarihi yana taimakawa wajen ƙarfafa haɗin kai da zaman lafiya a tsakanin al'ummomi da ƙasashe.
Kammalawa
Ilmin tarihi yana da matuƙar muhimmanci saboda yana ba da damar fahimtar yadda abubuwan da suka gabata suka shafi rayuwarmu ta yanzu da kuma yadda za mu inganta rayuwarmu a nan gaba. Wannan ilimin yana taimakawa wajen fahimtar asalinmu, koyo daga tarihi, da kuma inganta zamantakewa.
0 Comments